بایوس چیست و چه کاری انجام می دهد ؟
BIOS مخفف ( Basic Input / Output System) می باشدو یک تراشه ROM ( سخت افزار بایوس فقط خواندنی است به همین دلیل به آن ROM BIOS نیز گفته می‌شود ) است که در مادربردهای سیستم عامل یافت می شود.
بایوس به شما امکان می دهد در ابتدایی ترین سطح به سیستم رایانه خود دسترسی پیدا کرده و آن را راه اندازی کنید.
اولین BIOS توسط Gary Kildall ساخته شده و در سال 1974 در سیستم عامل CP / M گنجانده شده است.
Kildall اصطلاح “BIOS” را برای توصیف بخشی از دستگاه ایجاد كرد كه هنگام راه اندازی بارگیری می شود و با سایر سخت افزارهای دستگاه ارتباط برقرار می كند.
زمانی که کامپیوتر را روشن می‌کنید، بایوس وارد عمل شده و همان طورکه از نامش پیداست، انواع خروجی‌ها و ورودی‌ها را تشخیص داده، مدیریت کرده و آنها را تست می‌کند.
BIOS شامل دستورالعمل هایی برای بارگیری سخت افزار اصلی کامپیوتر است.
پس از تست کردن نوبت به آن می‌رسد که سیستم عامل را راه اندازی کند.
این کار با تشخیص دادن رکورد راه انداز اصلی (MBR) روی حافظه تنظیم شده (حافظه‌ای که در بایوس تنظیم می‌شود تا بوت از طریق آن حافظه انجام گیرد. مثل هارد دیسک ها، فلش مموری‌ها و …) انجام می‌گیرد.
بر خلاف سیستم عامل شما که بر روی دیسک سخت ذخیره و مستقر می‌شود، بایوس بر روی یک چیپ کوچک در داخل مادربرد قرار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید :
UEFI و Legacy BIOS چه تفاوت هایی با هم دارند و چگونه به آنها دسترسی پیدا کنیم ؟
پنج عملکرد اصلی BIOS کامپیوتر چیست؟
1. Power On Self Test (به اختصار POST) :
سخت افزار رایانه را آزمایش می کندومطمئن می شودکه هیچ خطایی قبل ازبارگذاری سیستم عامل وجودندارد.
درصورت وجود مشکلی در قطعات سخت افزاری (مثلاً نصب نبودن RAM) این خطا توسط بوق‌هایی که به Beep معروف اند به کاربر اطلاع داده می‌شود.
2. راه اندازی سیستم عامل یا Bootstrap Loader :
فرآیند راه اندازی سیستم عامل مهمترین کار BIOS است.
این فرایند آخرین کاری است که بایوس هنگام روشن کردن کامپیوتر انجام می‌دهد.
بایوس برای این کار به ترتیب حافظه‌هایی که برای بوت شدن اولویت بندی شده‌اند را چک کرده و درصورتی که همه چیز Ok باشد سیستم عامل را بارگذاری می‌کند
3. درایورهای BIOS :
بایوس درایورهای سطح پایین که کنترل عملیاتی سخت افزار رایانه مانند کیبورد را به کامپیوتر می دهند،کنترل می کند.
به این ترتیب امکان کنترل کردن قطعات و آماده سازی آنها فراهم می‌شود.
4. پیکربندی‌های بایوس یا تنظیم CMOS :
برنامه پیکربندی که به شما امکان می دهد تنظیمات سخت افزاری از جمله تنظیمات سیستم مانند گذرواژه های رایانه ، زمان و تاریخ را پیکربندی کنید.
بایوس به کاربر این امکان را می‌دهد که بنابر نیاز وی، تطابق و هماهنگی قطعات، کارایی و عملکرد سیستم، تنظیمات پایه‌ای سخت افزارها را انجام دهد.
5.کنترل قطعات سخت افزاری:
این مورد یکی از مهمترین وظایف بایوس است.
بایوس با استفاده از درایوها و پیکربندی‌های خود، منابع سیستمی را کنترل می‌کند.
این کنترل ابتدایی و پایه‌ای بوده و صرفاً به معنای بالا بردن کارایی نیست.
اطلاعات بایوس کجا ذخیره می‌شود؟
اطلاعات تنظیمات بایوس درون یک حافظه کوچک که روی مادربورد قرار دارد ذخیره می‌شود.
به این حافظه CMOS می‌گویند. مخفف complementary metal-oxide-semiconductor است.
بدون بایوس، کامپیوتر نمی‌تواند ارتباط بین سخت‌افزارها را درک کند و بدون CMOS هم تنظیمات بایوس از بین می‌رود.
حافظه CMOS مانند RAM است و با قطع برق اطلاعات آن از بین می‌رود.
برای جلوگیری از این اتفاق، CMOS توسط یک باتری به صورت مداوم شارژ می‌شود.
وقتی کامپیوتر روشن می‌شود، بایوس اطلاعات را از CMOS دریافت می‌کند، تا بتواند تنظیمات سخت‌افزاری، زمان، تاریخ و هر چیزی که در آن ذخیره را شده است را متوجه شود.
معمولا این تراشه 256 بایت است.
آیا تراشه بایوس قابل ارتقا یا به روزرسانی است؟
افزودن حافظه اضافی به تراشه BIOS ، به عنوان یک ارتقا ، فقط با جایگزینی تراشه BIOS موجود با تراشه BIOS جدید و پیشرفته تر انجام می شود.
اگر یک BIOS فلش باشد ، داده های موجود در تراشه BIOS به روز می شوند.
با استفاده از نرم افزارهای ویژه طراحی شده ،می توان BIOS را برای رفع مشکلات یا افزودن ویژگی های جدیدبرای مادربردبه روزکرد.
آپدیت یا به روزرسانی BIOS چیست؟
برخلاف رایانه های قبلی (قبل از سال 1996) ، رایانه های جدید دارای BIOS فلش هستند.
فلش نمودن بایوس به کاربران امکان می دهد تراشه BIOS را به روز کنند یا BIOS را روی مادربرد با استفاده از یک برنامه نرم افزاری فلش کنند.
فلش نمودن بایوس نیز به راحتی آپدیت کردن نرم‌افزار‌ها نیست.
در بیشتر مواقع راه‌اندازی کامپیوتر باید بوسیله داس انجام شود (در این موارد به یک دیسک راه‌انداز داس نیاز دارید که پس از ریستارت کردن، کامپیوتر بوسیله داس راه‌اندازی شود.)
هر سازنده قطعات کامپیوتری، دستور‌العمل‌های مخصوص به خود را برای آپدیت بایوس دارد.
به روزرسانی های BIOS قابلیت اصلاح مشكلات سخت افزاری رایانه شما را دارند كه با درایورها یا به روزرسانی سیستم عامل قابل رفع نیستند.
شما می توانید به روزرسانی BIOS را بعنوان بروزرسانی سخت افزار خود و نه نرم افزار خود تصور کنید.
دقت داشته باشید که در هنگام فرآیند آپدیت بایوس برق کامپیوتر شما قطع نشود،
چرا که در این‌صورت ممکن است کامپیوتر دیگر راه‌اندازی (بوت) نشود.
بعضی کامپیوترها از بایوس فایل پشتیبانی در حافظه فقط خواندنی (Read only memory) نگه‌داری میکنند، اما این عمل شامل تمام کامپیوترها نمی‌شود.
آیا به روزرسانی BIOS لازم است؟
برخلاف به روزرسانی نرم افزار ،به روزرسانی BIOS دشوارتر است و اگر به صورت نامناسب انجام شود ،دیگر نمی تواند رایانه یا سخت افزار شما کار کند.
بنابراین ،به روزرسانی BIOS فقط درصورتی انجام می شود که فایل readme یا وب سایت سازنده نشان دهد که به روزرسانی BIOS مشکل شما را برطرف کرده است.
من می خواهم کامپیوتر خود را به روز نگه دارم ، آیا باید BIOS را به روز کنم؟
ما فقط در صورت بروز مشکل BIOS را به روز می کنیم.
اگر رایانه خوب کار می کند ،توصیه نمی کنیم BIOS را به روز کنید.
آپدیت بایوس باعث افزایش سرعت کامپیوتر شما نمی‌شود و در بیشتر موارد قابلیت‌های جدیدی نیز ایجاد نمی‌کند.
من اخیراً حافظه جدید ،هارد دیسک یا سخت افزار دیگری نصب کرده ام ، آیا باید BIOS را به روز کنم؟
اگر حافظه اضافی ، هارد دیسک جدید یا سایر سخت افزارهای جدید را در رایانه خود نصب کرده اید ،نیازی به به روزرسانی BIOS ندارید.
بیشتر سخت افزارها را می توان بدون نیاز به به روزرسانی بایوس دررایانه نصب کرد.
با این حال ، اگر پس از نصب سخت افزار جدید ، رایانه شما به درستی کار نمی کند ،ابتدا مطمئن شوید که سخت افزار جدیدبارایانه شما سازگاراست.
اگر سخت افزارجدیدسازگار باشد ،برای کار صحیح سخت افزار جدیدممکن است به به روزرسانی BIOS نیازباشد.
آپدیت BIOS چه مشکلاتی را رفع می کند؟
در زیر لیستی از تغییرات معمول ایجاد شده در به روزرسانی BIOS وجود دارد.
برای خواندن آنچه در حال به روزرسانی است ، فایل readme را در وب سایت سازنده بایوس مشاهده کنید.
اگر به روزرسانی سخت افزاری را که با آن مشکل دارید ،برطرف نمی کند ،ممکن است نخواهید BIOS را آپدیت کنید.
1. اصلاح مشکلات و ناسازگاری سخت افزاری
اگر با مشکلاتی روبرو هستید که بنا به گفته سازندگان قطعات سخت‌افزاری با آپدیت کردن بایوس این مشکلات برطرف می‌شوند (حتما اشکالاتی را که در آپدیت جدید برطرف شده‌اند در وب‌سایت سازندگان قطعات سخت‌افزاری، بررسی کنید) در این حالت آپدیت بایوس توصیه می‌شود.
البته ممکن است سازندگان قطعات سخت‌افزاری نیزدرخصوص برخوردبایک مشکل مشخص به شما توصیه کنندتابایوس را آپدیت نمایید.
2. پشتیبانی سخت‌افزاری
بعضی از تولیدکنندگان مادربرد، از پردازنده‌ها و سایر سخت‌افزار‌های جدید با ارائه آپدیت برای بایوس،پشتیبانی میکنند.
اگر قصد خرید پردازنده جدیدی را دارید که در زمان خرید مادربرد تولید نشده بوده، احتمالا برای استفاده از این پردازنده جدید بر روی مادربرد، نیاز به آپدیت کردن بایوس خواهید داشت.
البته قبل از اینکار حتما از وجود آپدیت مورد نظر برای بایوس مادربرد مطمئن شوید.
اگر کامپیوتر شما با مشکلی روبرو نشده است، نیاز نیست به خود زحمت داده و بایوس را آپدیت کنید.
3. از دست دادن اطلاعات یا دستورالعمل ها
4. به روزرسانی ظرفیت و قابلیت های سخت افزاری
از کجا می توان به روزرسانی BIOS را دریافت کرد؟
Computer Hope به روزرسانی بایوس را در اختیار کاربران قرار نمی دهد.
به روزرسانی BIOS باید مستقیماً از طریق سازنده رایانه یا سازنده مادربرد انجام شود.
در لیست زیر، برخی از مهمترین تولیدکنندگان چیپ‌های بایوس نوشته شده است.
سه مورد اول رایج ترین شرکت‌ها هستند:
تفاوت بایوس با UEFI چیست؟
بوت UEFI جانشین BIOS است و مخفف Unified Extensible Firmware Interface است.
کامپیوتر‌های امروزی از فریم ویر (برنامه اى که در حافظه فقط خواندنى ROM قرار داده شده است) UEFI به جای بایوس استفاده میکنند.
اما UEFI نیز در حقیقت همان نقش بایوس را بازی می‌کند.
اکنون UEFI از یک رابط گرافیکی پیشرفته ، سرعت بوت سریعتر ، سیستم بوت امن و پشتیبانی از هارد دیسک های بزرگتر تا 2 ترابایت برخوردار است.
بایوس حالت گرافیکی خوبی ندارد و ماوس در آن کار نمی‌کند و فقط می‌توانید با کیبورد کار کنید.
اما در UEFI علاوه بر گرافیک بهتر و کاربرپسندتر، ماوس نیز کار می‌کند و درایورهای بیشتری هم پشتیبانی می‌کند.
برای استفاده از UEFI باید مادربورد شما این قابلیت را پشتیبانی کند.
نتیجه گیری :
BIOS (بایوس) وظیفه تست کردن سخت‌افزارها قبل از بوت شدن سیستم‌عامل را به عهده دارد.
همچنین فرآیند پیدا کردن سیستم‌عامل و بوت کردن آن را نیز عهده‌دار است.
بایوس در سیستم‌عامل‌های مدرن جای خود را به UEFI داده است که قابلیت‌های بیشتر و امنیت بیشتری نیز دارد.
امیدوارم مورد توجه شما قرار گرفته باشد.ممنون می شویم اگر ما را به دیگران هم معرفی کنید.